MUQDISHO, Soomaaliya – Xiriirka Ururada Shaqaalaha Soomaaliyeed ee FESTU ayaa si kulul u cambaareeyay xadgudubyada ba’an ee ka dhanka ah xuquuqul insaanka iyo shaqaalaha ee FAVORI L.L.C ay kula kacayso shaqaalaha Soomaaliyeed ee katirsan Shirkaddan laga leeyahay Turkiga.
FESTU ayaa horey digniino badan uga soo saartay habdhaqanka aan wanaagsanayn ee FAVORI kadib cabashooyin oo shaqaale isagu jira rag iyo dumar kasoo gudbiyeen, iyadoo cadaymaha xad-gudubyada ay sameynayaan maamuliyaasha Shirkadda ay isa soo tarayaan. Shirkadda Favori LLC ayaa tan iyo 2013 gacanta ku haysa maamulka garoonka diyaaradaha ee Aadan Cabdulle.
Waxaa hadda soo ifbaxay Kiiska culus oo fal danbiyeed ah oo uu ku kacay Mr. Ertugrul Karafiyeli, madaxa hawlgelinta iyo shaqaalaha ee shirkadda FAVORI, kaas oo la xiray, kadib markii uu xad-gudub jinsi ah ama farxumeyn ku sameeyay gabdho u shaqeeya Shirkadda, oo ku rakaateeyay shaqadooda, si uu xiriir galmo ula sameeyo.
War-Saxafadeedka FESTU ayaa lagu sheegay in Ururkan u dooda xuquuqda shaqaalaha uu si qoto dheer uga walaacsan yahay xadgudubyada joogtada ah ee shirkadda.
“Kiiskan oo salka ku haya eedeymo culus oo la xiriira xadgudubyo dhanka galmada ah iyo kuwa shaqada ayaa ah arrin walaac weyn nagu haysa. Waxaan dalbaneynaa in kiiskan loo wajaho si dhab ah, islamarkaana dambiilaha loola xisaabtamo si waafaqsan sharciga Soomaaliya iyo heerarka caalamiga ah ee shaqada,” ayay yiri Ururka FESTU.
Wuxuu qoraalka intaas kusii daray: Ma jiri karo dulqaad kale oo loo sameeyo shirkadaha ama shakhsiyaadka ku kaca dhaqamadan foosha xun.
Ka dib markii ay Soomaaliya ansixisay Axdiga ILO ee 190 ee ku saabsan dhibaateynta shaqaalaha, hay’adaha dowliga ah oo ay ku jiraan dowladda federaalka iyo garsoorka, waxaa sharci ahaan ku waajib ah in ay si adag uga hortagaan falalkaas foosha xun. Tani ma aha oo kaliya arrin ku saabsan sharciga qaranka ee waa go’aan cad oo ku aaddan heerarka caalamiga ah ee ay tahay in Soomaaliya ay ilaaliso.
Garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Aadan Cabdulle waxa uu noqday goob si joogto ah loogu tunto xaquuqda shaqaalaha, gaar ahaan tacaddiyada galmada iyo dhibaataynta gabdhaha ka shaqeeya, waxaana falalkan inta badan ka dhacaan gudaha Shirkadda FAVORI. Tani waa inay si degdeg ah loo joojiyaa, ayuu yiri Ururka FESTU.
FESTU ayaa soo saartay digniintii ugu adkeyd ee ah in mas’uul dowladeed uusan difaaci karin kuwa ku xad-gudba shaqaalaha Soomaaliyeed, gaar ahaan kuwa ku sugan garoonka diyaaradaha ee magaalada Muqdisho.
“Masuul kasta, oo isku daya inuu si muuqata ama si qarsoon u difaacaya dembiiliyaasha, waxaan shaacin doonaa magaciisa oo la ceebayn doonaa. Waxaan ugu baaqaynaa madaxda qaranka in lala xisaabtamo shaqsiyaadka noocaas ah, oo aan dib loo dhigin kiiskooda, si loo xaqiijiyo in caddaaladdu ay hirgasho,” ayaa lagu yiri qoraalka FESTU.
FESTU ayaa ugu baaqday Garsoorka inuu ka feejignaado cid kasta oo isku dayaysa laaluush inay siiso, si loo duugo kiiskan foosha xun ee uu ku kacay Mas’uulka FAVORI.
Cumar Faaruuq Cismaan, Xoghayaha Guud ee FESTU, ayaa yiri: “Kiiskani wuxuu astaan u yahay xadgudubyadii ka dhacayay goobta shaqada, iyadoo shirkadaha sida FAVORI ay ula dhaqmaan shaqaalaha Soomaaliyeed si xaqiraad ah. Mawqifkayagu waa cad yahay: ma jiro qof sharciga ka sarreeya. Waqtigii isla xisaabtan la’aanta waa dhamaaday. Dembiilayaasha waa in si buuxda loola xisaabtamaa. Waxaan ka fileynaa hay’adaha dawliga ah ee Soomaaliya inay ka soo baxaan waajibaadkooda iyadoo la raacayo sharciga qaranka iyo xeerarka caalamiga ah. Dagaalka cadaalada iyo ilaalinta sharafta shaqaalaha Soomaaliyeed waa mid aan gorgortan laga gali karin.”
Iyadoo lala kaashanayo Ururka Shaqaalaha Caalamiga ah (ITUC) iyo Shaqaalaha Gaadiidka Caalamiga ah Xiriirka (ITF), FESTU ayaa cabasho rasmi ah oo ka dhan ah FAVORI u gudbisay OECD. Kiiskan ayaa hadda baaritaan ku socda. FAVORI waxay sii wadaa ixtiraam la’aanta Shuruucda Soomaaliyeed iyo halbeegyada shaqada ee caalamiga ah.
